آمار مشترکین فیدبرنر: بیهوده و فریب دهنده

مقدمه: Awareness API در فیدبرنر دنیای وبلاگ غیر فعال شد. این کار تا حدی به دلایل فنی است ولی چنانچه این دلایل فنی هم مرتفع شود گمان نمیکنم مجددن آنرا فعال کنم. مدتهاست در فکر نوشتن مطلبی بوده ام درباره «نمادهای قدرت در جامعه مجازی» که متاسفانه امکان کار روی آنرا به علت مشغله کاری ندارم. مطلب فعلی از نمادهای قدرت، تنها به آمار مشترکین فید میپردازد که از بسیاری جهات با آمار فالوئرهای توئیتر مشابه است. اینروزها آمار مشترکین فید زیاد مطرح شده است. بسیاری، آخرین آمار مشترکین فید را در وبلاگ به نمایش میگذارند. من مخالف چنین نمایش هائی هستم و به اعتقاد من یک وبلاگ را باید با معیارهای تولید محتوا ارزیابی کرد. اما این مطلب با اعتقاد کاری ندارد و از زاویه دیگری به قضیه نگاه میکند و بر اساس مشاهدات، نتیجه گیری میکند.

با فعال کردن Awareness API در فیدبرنر، به سایرین اجازه دسترسی به آمار مرتبط با فیدمان را میدهیم. با کمک گرفتن ازآن، امکان ارائه آمارهای مقایسه ای فراهم میشود.
تا آنجائی که بنده میدانم دو کار با آن صورت گرفته است. اول: لیست خوراک شمار دوست عزیز کمانگیر است که شامل رده بندی حدود 476 وبلاگی است که در فیدبرنرشان این امکان فعال شده است. کمانگیر زحمت بسیار برای این کار کشیده است و گمان میکنم بسیاری با آن آشنا باشند دوم: کار جدید دوست عزیز مرتضی الوانی، از وبلاگ الوان وب، به نام فید رول است.

گمان میکنم با مشغله موجود، تنها در این پست ممکن است، فقط تا حد چند جمله ، از کار ارزنده ایشان تقدیر کنم و در ضمن به دوستانی که ممکن است این تصور را داشته باشند که فیدرول و پرشین بلاگرز قابل مقایسه یا در حال رقابت هستند عرض کنم که هدف همه ما (من، آرش کمانگیر و مرتضی الوانی عزیز و دیگران) منطقن خدمت است و حتی اگر این دو یا چند سرویس، قابل مقایسه یا رقابت هم بودند (که نیستند) جائی برای نگرانی وجود نداشت. مهم اینست که کسی پیدا شده، زحمت پشت پرده و غیر ملموس بسیار کشیده، و کاری متفاوت کرده است. باید تشویقش کرد و به هر شکل و با هر امکان.

فیدرول از لحاظ کارکرد به نوعی مانند بلاگرولینگ است و وبلاگهای به روز شده، به مراتب بالاتری ارتقا می یابند. امکان دسترسی به 10 پست آخر یک وبلاگ، فید وبلاگ، مرتب سازی و … در نهایت و مرتبط با بحث فعلی، آمار مشترکین فید را ارئه میدهد. فیدرول در دست توسعه است و به نظر من پتانسیل بسیار خوبی هم در آن وجود دارد. اما اجازه بدهید برگردم به سر بحث اصلی و غیر فعال کردن این امکان در فید برنر دنیای وبلاگ.

در رابطه با زمینه قبلی، پست این وبلاگ، تحت عنوان «اطلاعات از من، تفسیر از شما» به علت آماده کردن اذهان و ایجاد زمینه قبلی در وبلاگشهر منشر شد. متاسفانه کارهای پرشین بلاگرز اولویت داشت و مسئله مسکوت ماند.

در این زمینه، خوراک شمار، تنها وسیله مقایسه و آنالیز است و بنابرین به اجبار و برای اینکه عینی حرف بزنم باید پای آنرا به وسط بکشم. اجازه بدهید برای ایجاد یک مثال، تعداد مشترکین فیدبرنری دنیای وبلاگ را ببینیم.

آخرین لیست خوراک شمار January 16th, 2009، دنیای وبلاگ را در رده 34 لیست، با 850 مشترک برای فیدش قرار میدهد (پی‌نوشت:در لحظه انتشار، لیست 24 ژانویه را هم دیدم که تعداد مشترک را 874 نشان میدهد). پس از انتقال فید دنیای وبلاگ از فیدبرنر قدیم به جدید، و پس از نوسانی که فیدبرنر اعلام کرده بود، اکنون تعداد مشترکین فید خوان دنیای وبلاگ، در رقم حدود 874 تثبیت شده است. اجازه دهید تا با هم این رقم 874 مشترک فید و جایگاه 34 در لیست خوراک شمار را تحیلی کنیم و ببینیم چه علائمی را دارد به ما ارسال میکند. انتظار از آمار و لیست اینست که به یک دیدگاه منطقی از جایگاه خود در وبلاگشهر برسیم و با تفسیر نوسانات آن، رفتار مجازی، نوغ مطالب منتشره، شیوه ارائه یا پرزنتیشن مطالب خود را در جهت صحیح و مطلوب تغییر دهیم. اما متاسفانه این نوع نگرش چندین مشکل دارد.

مشکل اول: آمار 874 مشترک فید معنی دار نیست.
دلیل 1: زمینه های تردید کمابیش وجود داشته است. همانطور که مریم در پست «یک سئوال فیدبرنری» از مشاهدات خود درباره زیاد نشدن کامنت با وجود افزایش آمار مشترکین حرف میزند، برای منهم چنین برداشتی وجود داشته است. به غیر از این موضوع، نکات تعجب آور دیگری هم وجود دارد. مورد خود من یک مثال واضح است. وبلاگنویسی من فراز و نشیب زیادی داشته است و در این حدود 4 سال، دو دوره نسبتن طولانی غیبت داشته ام. از شهریور 87، پس از حدود یکسال، دوباره شروع به نوشتن کردم. در اولین پستم اظهار تعجب کردم که در زمان غیبت یکساله ام تعداد مشترکین فید من از 250 به 620 رسیده اند. عجیب تر اینکه آخرین پست وبلاگ به روشنی حکایت از غیر فعال بودن می کرد. تاریخ آنهم مربوط به حدود یکسال قبل بود. من از این قضیه نتیجه میگیرم که آمار مشترکین هیچ ربطی به فعال بودن و انتشار مطلب ندارد.

دلیل 2: برای من اثبات شده است، و گمان میکنم این موضوع تجربه بسیاری دیگر هم باشد، که استقبال و بازدید از یک مطلب، نسبت عکس به طول مطلب دارد. هر چه مطلب شما بلندتر، سنگین تر و پر محتواتر باشد، به همان نسبت، کمتر خوانده میشود. بعضی تصاویر در این وبلاگ چند هزار بازدید داشته است و بعضی مطالب که تا زمان انتشار، بالای 100 ساعت کار برده است، به پنجاه بازدید و دو نفر خواننده واقعی هم نرسیده است. تا جند روز پیش، این وبلاگ، حدود 120 پست منتشر شده داشته است. 40 تا از این 120 پست، بسیار بلند بوده اند. برای هر کدام مدت زمانی بین 10 تا 150 ساعت زمان صرف شده است. در کل وجه غالب محتوای این وبلاگ، تحلیل ، بررسی و تحقیق است که همه میدانیم که زیاد در بورس و مورد تقاضا نیست. الباقی مطالبش هم متوسط به لحاظ طول است. معدود پستی راست کار وبلاگشهر داشته ام. بنده، زیاد که چه عرض کنم، تا حد زیادی اصلن، سر زبانها هم نبوده ام که مانند بعضیها، مردم علاقمند به تغییر و تحولات من و این وبلاگ باشند. نه مطالب جنجالی مینویسم و نه جاذبه شخصیتی مثل تعدادی از دوستان دارم. در همین لیست، و با تعداد بسیار کمتری مشترک فید، کسانی وجود دارند که 300 تا 300 کامنت گرفته اند(به هر علتی). در واقع امکان هرگونه درک منطقی آمار 874 مشترک از من سلب شده است. شاید بشود نتیجه گرفت که آمار تعداد مشترک، نشان دهنده نوع محتوا، خوب و بد نوشتن، سر زبانها بودن، هم نیست.

پس از این آمار چه چیزی را میشود استنباط کرد. در واقع هیچ! به نظر میرسد افزایش تعداد مشترکین با مکانیزمی ناشناخته و غیر قابل تفسیر صورت می پذیرد.


مشکل دوم: جایگاه سی و چهارم دنیای وبلاگ غیر واقعی است.
دلیل: لیست فعلی فراگیر نیست، رده سی و چهارم معنی دار نیست. فراموش کنیم تعداد 700 هزار وبلاگ یا دو ملیون وبلاگ فارسی را. در آرشیو من نزدیک به 3000 وبلاگ به معنی واقعی، یعنی دارای سابقه کافی و به روز وجود دارد. تخمین من نشان میدهد که، با چنین معیاری، به احتمال قوی، وبلاگشهر دارای حداقل 10000 وبلاگ فعال است. لیست کمانگیر شامل تنها حدود 500 وبلاگی است که در فیدبرنر امکان دسترسی به آمار را فعال کرده اند. شاید بشود با جرات گفت که 95 درصد وبلاگها یا اکثریت قریب به اتفاق آنان، به دلایل مختلف مانند غیر فعال بودن این امکان، و شاید عدم استفاده از فید و فیدبرنر، در این لیست حضور ندارند که بشود از جایگاه سی و چهارم نتیجه با اهمیتی گرفت. به شکل دیگری هم میشود به قضیه نگاه کرد. با معیارهای گوناگون، وبلاگهای بیشماری وجود دارند که بر من مقدم هستند. اگر تعداد بازدیدکننده، سابقه وبلاگنویسی، تعداد کامنت، پیج رنگ، تولید محتوا، و … ملاک باشد به خوبی میتوانم یکی دو ساعته 100 وبلاگ مقدم بر دنیای وبلاگ را ردیف کنم که یا در لیست نیستند و یا تعداد مشترک فید کمتری دارند.

مشکل سوم: راه های تقلب کردن بسیار است.
البته این قضیه به تنهائی موضوع یک مطلب طولانی است. ممکن است در لیست 500 تائی کسی تقلب نکرده باشد یا چند تائی دست به جنین کاری زده باشند. این مهم نیست. مهم اینست که روش مورد بحث دارای خطای فنی است و پتانسیل سوء استفاده را دارد. قصدم بازگو کردن روش ها نیست اما به این کانتر نگاه کنید. این یک کانتر واقعی اما تقلبی است! برای اکثریت قریب به اتفاق بازدیدکنندگان امکان تشخیص وجود ندارد. با این کانتر به راحتی میشود آمار 874 مشترک فید من، به حدود 5000 برسد. شک دارید که واقعی است؟ روی آن کلیک کنید! روز به روز هم تغییر میکند.

1- بازید کننده را به راحتی، با چند شیوه مختلف، میشود فریب داد.
2- خوراک شمار کمانگیر را به خاطر روش به کار رفته به آسانی و به شکل متفاوتی میشود فریب داد.
3- راه های گوناگون واقعی اما غیر اخلاقی، برای بالا بردن آمار مشترکین وجود دارد.

بنابرین وقتی از این آمارها و اعداد نشود به نتیجه ای رسید که با آن کاری انجام دهیم؛ اکثریت قریب به اتفاق وبلاگها از این شیوه استفاده نمیکنند؛ روش به ذات، معیوب و قابل دستکاری و فریب دادن است، فایده اش چیست که من بدانم 874 مشترک دارم یا 5000 مشترک. جایگاه من 34 ام است یا اول. بدبختانه تابحال، این آمار را جامع دیده ایم و نتایج غریبی را هم از آن استخراج کرده ایم، از جمله پر بازدید بودن وبلاگهای آی تی، که از نظر من صد درصد غلط است و این حرفم قابل اثبات هم هست. خواهش میکنم برای بار بعد اگر کسی خواست تفسیری را از این آمارها انجام بدهد اول جواب این ایرادات را بدهد. قرار نیست که یکطرفه به قاضی برویم و در یک ده از شهر وبلاگستان، مقامات عالی را بین خودمان تقسیم کنیم. اشتباه میکنم؟ نظر دیگری دارید؟ خوشحال میشوم از اشتباه در بیایم.

این پست در ابتدا، اعلام 3 تغییر اساسی در دنیای وبلاگ بود اما آنقدر طولانی شد که به ناچار مستقلش کردم.